CYBERUZALEŻNIENIA

W dwudziestym pierwszym wieku powstała nowa interpretacja słowa uzależnienie. Kiedyś ludzie uważali, że można być uzależnionym tylko od alkoholu, papierosów czy narkotyków. Dziś słowo uzależnienie kojarzy nam się też z innymi formami uzależnienia  np. uzależnieniem od komputera (czyli uzależnieniem od gier, Internetu …) lub od telewizora. Można by wymienić bardzo wiele zalet, jakie posiadają komputery i rozwój Internetu. Na pewno bardzo ułatwiają życie codzienne i trudno byłoby wyobrazić sobie funkcjonowanie nowoczesnego społeczeństwa bez ich obecności. Jedną z większych grup społecznych używających komputerów są dzieci, młodzież i studenci wyższych uczelni. W przypadku młodych ludzi komputery i Internet mogą odgrywać rolę pozytywną (zdobywanie wiedzy, szybki dostęp do informacji, rozwijanie wyobraźni i inne) jak też rolę negatywną. Niekontrolowane używanie komputera i Internetu oraz przekraczanie limitów czasowych może prowadzić do uzależnienia od tych mediów. Według szacunków amerykańskich psychologów około 5% internatów na świecie jest uzależnionych od Internetu. Uzależnienie od Internetu, określane anglojęzycznym terminem IAD (Internet Addiction Disorder) najlepiej zostało zbadane w Stanach Zjednoczonych. Polega ono na tym, że uzależniony internauta
zaczyna spędzać w sieci coraz więcej czasu, ograniczając do minimum jakiekolwiek inne formy aktywności. Popada w swoiste ciągi – np. sprawdzenie internetowej skrzynki pocztowej kończy się wielogodzinną wędrówka po sieci, której uzależniony nie jest potem w stanie odtworzyć. Uzależnienie to rozwija się często na oczach samych rodziców, którzy nie są świadomi zagrożenia, uważając, że jeśli ich dziecko spędza dużo czasu przy komputerze, to znaczy,  że poszerza swoją wiedzę i doskonali umiejętności posługiwania się nowoczesną techniką. Inne typy uzależnień takie jak np. palenie tytoniu, picie alkoholu, czy zażywanie narkotyków rodzice są w stanie dość szybko rozpoznać, obserwując zachowanie dziecka. Uzależnienie od komputera i Internetu rozwija się w sposób bardziej podstępny w stosunku do innych typów uzależnień. Sam młody człowiek często nie jest świadomy, że znajduje się na drodze prowadzącej do uzależnienia. Przyczyną tego jest stosunkowo małe nagłośnienie problemu. Jeżeli w domu bądź w szkole rozmawia się o uzależnieniach, to najczęściej tematem rozmów jest alkoholizm, narkomania, czy palenie tytoniu. Jest wiele przyczyn składających się na to, że młodzi ludzi bardzo dużo czasu spędzają przy komputerze i w sieci. Jedną z najważniejszych jest nie radzenie sobie z konstruktywnym rozwiązywaniem różnych życiowych problemów. Internet jest pewnego rodzaju ucieczką od problemów. Młody człowiek siada przy komputerze i spędza przy nim długie godziny zaniedbując naukę, pomoc w domu i inne obowiązki. Po odejściu od komputera ma poczucie zmarnowanego czasu, które rodzi w nim frustrację, poczucie winy, zły nastrój. Próbuje to zagłuszyć siadając znowu do komputera. Tworzy się swoiste błędne koło niewłaściwych zachowań i złych nastrojów.

Jak można stwierdzić, czy jest się uzależnionym od Internetu? Diagnozę przeprowadza się w oparciu o odpowiedzi na osiem pytań, opracowanych przez dr Kimberly Young z USA – światowego autorytetu z dziedziny uzależnień od Internetu. Jeśli na co najmniej pięć z nich odpowiedź jest twierdząca, to znaczy, że osoba kwalifikuje się do grupy osób uzależnionych (należy wziąć pod uwagę fakt, że odpowiedzi muszą dotyczyć ostatniego roku). Oto pytania diagnozujące:

1. Czy nie możesz przestać myśleć o Internecie (stale myślisz o tym, co ostatnio robiłeś w Sieci lub o tym, co będziesz robił, gdy znów się do niej zalogujesz)?

2. Czy czujesz potrzebę zwiększenia ilości czasu spędzanego w Internecie, aby osiągnąć satysfakcję z tego, że korzystasz z Sieci?

3. Czy podejmowałeś nieudane próby kontrolowania, ograniczania bądź zaprzestania korzystania z Internetu?

4. Czy czujesz się niespokojny, markotny, przygnębiony lub poirytowany, gdy próbujesz ograniczyć korzystanie lub przestać korzystać z Internetu?

5. Czy zdarza ci się przesiadywać w Sieci dłużej, niż pierwotnie zamierzałeś?

6. Czy z powodu Internetu zdarzyło ci się narazić na szwank ważną znajomość, zaryzykować utratę pracy lub zrezygnować z szansy na zrobienie kariery?

7. Czy zdarzyło ci się okłamać rodzinę, terapeutę lub inne osoby, aby ukryć, ile czasu zabiera ci Internet?

8. Czy Internet służy ci jako ucieczka od problemów lub jako sposób na uśmierzanie nastrojów dysforycznych (np. uczucia beznadziei, poczucia winy, lęków, depresji)?

Skutki uzależnienia od komputera i Internetu są bardzo poważne. Do najważniejszych należy zaliczyć:

• Zanik więzi rodzinnych i możliwości oddziaływań wychowawczych ze strony rodziców

• Utrata przyjaciół

• Utrata dotychczasowych zainteresowań

• Osłabienie siły woli i osobowości

• Ograniczenie a nawet rezygnacja z ruchu i aktywnego wypoczynku na
świeżym powietrzu

• Narażenie na szkodliwe bodźce psychiczne (przemoc fizyczna, słowna, erotyka) zamieszczone na wielu stronach www

• Zaniedbywanie obowiązków szkolnych i domowych

• Nie zdanie do kolejnej klasy (dzieci i młodzież), bądź utrata pracy (dorośli)

• Brak środków finansowych potrzebnych do życia

• W skrajnych przypadkach dochodzi do całkowitego wyalienowania, niemożliwości kontaktowania się z otoczeniem

• Znane są przypadki utraty życia, spowodowanego wycieńczeniem fizycznym związanym z pobytem w sieci, bądź graniem w gry komputerowe.

Co możemy zrobić, aby zapobiec uzależnieniu? Jakie wskazówki powinniśmy przekazać naszym dzieciom i młodzieży? Oto kilka najważniejszych:

• Zacznij od informacji – od zapoznania się z problemem, dostrzeżenia niebezpieczeństw

• Codziennie planuj dzień z ustaleniem czasu korzystania z Internetu

• Kontroluj i nie przekraczaj zaplanowanego wcześniej czasu przebywania w sieci

• Zdobywaj nowych, wartościowych przyjaciół „rzeczywistych”, pielęgnuj przyjaźnie

• Rozwijaj swoje zainteresowania, odkrywaj nowe zainteresowania

• Spędzaj dużo czasu wolnego z rodziną i przyjaciółmi

• Uprawiaj sport

• Konstruktywnie rozwiązuj swoje problemy. Jeśli problem Cię przerasta, zaufaj rodzicom i poproś ich o pomoc. Twój problem rodzice często potrafią łatwo rozwiązać, ponieważ są ludźmi o dużym doświadczeniu życiowym

• Korzystaj z pomocy swojego wychowawcy, pedagoga szkolnego lub nauczyciela, którego darzysz zaufaniem

• W przypadku zauważenia symptomów uzależnienia od Internetuzgłoś ten problem rodzicom, wychowawcy, pedagogowi, psychologowi. Te osoby chcą Twojego dobra i skontaktują Cię ze specjalistą od uzależnień w celu udzielenia Ci pomocy

Wiadomo, że dwudziesty pierwszy wiek nie pozwala zupełnie oderwać się od cyfrowego świata. Choćby dlatego, że komputery, w szerokim rozumieniu tego słowa, są praktycznie wszędzie. Drugim powodem wszechobecności komputerów jest to, że cyber świat dopiero się rozwija i elektronika nieustająco ulega miniaturyzacji co powoduje, że bez problemu możemy mieć urządzenia zawierające komputery przy sobie cały czas i w każdym praktycznie miejscu. Dlatego też aby uniknąć uzależnienia od komputera podobnie jak innych uzależnień, powinniśmy szukać innych sposobów i metod do odreagowania ciężkich dni czy niepowodzeń życiowych jak np. podane powyżej.